ابزار های اندازه گیری در هر شغلی و در هر صنعتی از صنایع سبک گرفته تا صنایع سنگین به طور مداوم مورد استفاده قرار می گیرند. تا با اندازه گیریهای دقیق بتواند بازدهی فعالیتهای صنعتی شما را ارتقا دهد. تغییرات و خطاهای بهظاهر کوچک در اندازه گیری قطعات و یا پایش وضعیت کیفی ابزارآلات، میتواند منجر به بروز ایرادات بزرگ و یا حتی خرابی های وسیع در محصولات نهایی و همچنین وارد کردن خسارات جانی و مالی بشود؛ در نتیجه هدف از ساخت لوازم اندازه گیری دقیق، کاهش قابلتوجه خطاهای احتمالی میباشد تا کیفیت و بازدهی کار را افزایش دهد. یکی از ابزارهای پرکاربرد اندازه گیری کولیس میباشد.
کولیس
یکی از ابزارهای دقیق اندازهگیری میباشد که برای اندازهگیری ابعاد مختلف یک جسم مورد استفاده قرار میگیرد. کولیس ها در صنایع مختلف از جمله مهندسی مکانیک، پزشکی، فلزکاری، ساخت خودرو و یا حتی به عنوان یکی از ابزارهای مهم اندازهگیری در کارگاهها و آزمایشگاههای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند.
کولیس ها دارای فک هایی هستند که امکان اندازهگیری ابعاد مختلف اجسام مانند طول، ضخامت، قطر داخلی و خارجی و عمق را فراهم میکنند. این ابزار از نظر نوع اندازه گیری به دو دسته تقسیم میشوند؛ دسته اول کولیسهای داخلی هستند که برای اندازهگیری ابعاد داخلی یک جسم به کار میروند. دسته دوم کولیسهای خارجی نام دارند که برای اندازهگیری ابعاد خارجی جسم استفاده میشوند.
نوع داخلی این ابزار در مقایسه با نوع خارجی، دارای شاخکهای کوتاهتری هستند. درحالی که کولیسهای خارجی، شاخکهای بلندتری داشته و دارای قابلیت تکرارپذیری میباشند؛ همچنین برای اندازه گیری فواصل بزرگ مانند اندازهگیری قطر یک لوله بزرگ مورد استفاده قرار میگیرند
از نظر نوع خواندن نیز به سه نوع ساده، دیجیتال و ساعتی تقسیم میشوند.
کولیس ساده
نام دیگر این کولیس ورنیه دار می باشد. در این نوع کولیس، قسمت خط کش مانندی وجود دارد که میتوان به کمک آن با استفاده از محاسبات مشخصی، فاصله بین دو نقطه را اندازه گرفت.
کولیس ساعتی
نام دیگر آن، کولیس عقربهای میباشد. در کولیس های ساعتی همان طور که از نام آن هم مشخص است صفحه نشانگر همانند ساعت است. و توسط یک عقربه به طور دقیق مقدار اندازهگیری شده و همچنین تغییرات را به خوبی نمایش میدهد. استفاده از این کولیس در مقایسه با کولیس ورنیه به علت محاسبه راحتتر اندازه ها آسانتر میباشد.
کولیس دیجیتال
نام دیگر این نوع کولیسها کولیس رقمی میباشد. در کولیس های دیجیتال، اندازه بین دو نقطه توسط یک صفحه نمایشگر نشان داده میشود. درنتیجه درمقایسه با دو نوع دیگر استفاده راحتتری دارد. همچنین از دقت بالایی برخوردار است.
در این نوع کولیس امکان اندازه گیری فواصل با واحدهای دیگری همچون اینچ، فوت و … نیز موجود میباشد. عمدتاً این کولیسها قابلیت اتصال به کامپیوتر را نیز دارند. به این شکل میتوان اطلاعات ذخیره شده در آن را به یک فایل اکسل انتقال داد. کولیس های دیجیتال، دارای نوع دیگری به نام کولیس های پایه دار دیجیتال نیز هستند.
از خصوصیات این ابزار
- کولیسها در اندازههای استاندارد 6، 12، و 24 اینچ (برابر 15، 25، 60 سانتیمتر) طراحی میشوند. که تقریباً به معنای فاصله یا میزانی است که کولیس میتواند در عمل اندازه بگیرد. انتخاب هر کدام از این اندازهها بسته به کاربرد هر آزمایشگاه یا کارگاه و مقاصدشان است.
- همهی کولیسهای دیجیتال یک صفحهنمایش واضح دارند که با استفاده از آن اطلاعات لازم از جمله میزان اندازهگیریشده را در اختیار کاربر میگذارند. در این صفحهنمایشها امکان تغییر معیارها یا تبدیل سنجههای اندازهگیری یا واحدهای متریک وجود دارد.
- دقت اندازهگیری در کولیسهای دیجیتال بسته به نوع طراحی میتواند متفاوت باشد. کولیسهای متداول 6 اینچی (15 سانتیمتری) دقت 0.001 اینچ (0.02 میلیمتر) و قدرت تشخیص یا توان تفکیک 0005 (0.01 میلیمتر) دارند. همین تکنولوژی برای کولیسهای با ابعاد بزرگتر (8 و 12 اینچ) به کار میرود. دقت اندازهگیریهای بلندتر از 0.001 اینچ (0.03 میلیمتر) برای 100-200 میلیمتر تا 0.0015 اینچ (0.04 میلیمتر) برای 200-300 میلیمتر متغیر است. بااینحال، علاوه بر مقادیر استاندارد یادشده، کولیسهاامروزه میتوانند تا یکهزارم اینچ یا میلیمتر را اندازه بگیرند.
- کولیسهای دیجیتال از باتری استفاده میکنند. برخی از نمونهها باتری را در داخل بدنه و برخی در بیرون از آن تعبیه میکنند. اهمیت زیادی دارد که کولیس با باتری داخلی همراه باشد که استفاده از آن را راحتتر میسازد. کولیسها اغلب از باتریهای متداول ساعتها استفاده میکنند. معمولاً نمیتوان باتریها را از نو شارژ کرد، گرچه برخی شرکتها این نوع را هم طراحی کردهاند. بااینحال باتری ساعت به خاطر قیمت ارزانش بهراحتی میتواند تعویض شود.
از دیگر خصوصیات این ابزار
- اغلب کولیسها تنظیمات دیجیتال خاص خودشان را هم دارند، که مهمترین آنها تنظیم صفر یا دکمهی صفر است. که با استفاده از آن میتوان اندازهگیریهای مختلف را با هم قیاس کرد بدون اینکه نیاز به ثبت مجزای هر کدام از آنها باشد. بیشتر آنها دارای گزینهی روشن و خاموش شدن خودکار هم هستند.
- همهی کولیسها از اغلب کالیبره میشوند و در زمان تحویل پس از بیرونآوردن از بستهبندی کالیبره هستند. بااینحال، در صورت مشاهده عدمدقت پس از استفادههای مداوم این امکان وجود دارد که آنها را کالیبره کرد.
- بدنهی کولیسها اغلب از فولاد ضدخوردگی، فلزات مستحکم، و بهنحوی صیقلخورده ساخته میشود تا در برابر آب، روغن، خاک، گردوغبار، مواد شیمیایی، و دیگر خطرات مثل ضربهها و خوردگیها مقاوم باشد چراکه کولیسها اغلب در شرایط کارگاهی دشوار مورد استفاده قرار میگیرند.