استفاده از دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری در هنگام کنده کاری بر چوب و یا برش کاری های مختلف در صنایع گوناگون انجام می گردد. به وسیله این دستگاه میتوان علاوه بر جذب آلودگی های محیطی و گرد و غبار ناشی از آن به عنوان ابزار مهم و کاربردی در صنایع مختلف نظیر صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی ودارویی، صنعت چوب و غیره مورد استفاده قرار گیرد.
در اینجا قصد داریم تا با مکنده نجاری و انواع آن آشنا شویم.
مکنده نجاری
مکنده گرد و غبار نجاری همان طور که از عنوانش مشخص است کار مکش و جمع آوری ذرات و براده های ناشی از برش چوب را بر عهده دارد. همیشه برای صاحبان کارگاه های صنعت چوب چالش بزرگ خاک اره و براده ها وجود داشته است. در این بین تنها راه نجات از این آلودگی های مضر استفاده از مکنده نجاری می باشد.
ذرات ناشی از برش چوب به شدت تاثیرات منفی بر روی سلامتی اشخاص به جا می گذارند. شخصی که در معرض ان ذرات قرار بگیرد دچار مشکلات تنفسی و ریوی می گردد.
اجزای مکنده نجاری:
دستگاه مکنده نجاری از بخش های مختلفی تشکیل شده است که به شرح زیر می باشند:
- بدنه دستگاه
- موتور دستگاه
- سیستم فیلتر دستگاه
- سیستم پاک کننده فیلترها
- مخزن و سیستم جمع آوری و دفع گرد وغبار
با توجه به این که در ساخت مکنده های نجاری از موتور توربینی استفاده می کنند عمر این دستگاه نسبت به سایر دستگاه های برقی بیشتر می باشد. نکته دیگر که در ساخت مکنده مهم است بدنه فولادی آن ها می باشد و حتی در موردی از بدنه ضد انفجار ساخته شده از استیل ضد زنگ استفاده می کنند.
فیلتر یکی از مهم ترین اجزای مکنده می باشد که معمولا در انواع مختلفی از قبیل جدا کننده های اینرسی، فیلترهای پارچهای، اسکراب های مرطوب و رسوب گرهای الکترواستاتیک تولید می گردند.
روش کار مکنده
مکنده در مدل های مختلف با قدرت های متفاوت و حجم مکش متنوع تولید می شود. مکنده ها علاوه بر قدرت و حجم مکش در مدل های مرکزی، صنعتی، تک قلو، دو قلو و … تولید می گردند که متناسب با نیاز کارگاه، تعداد دستگاه، حجم تولید و … انتخاب می گردند.
مکنده در کارگاه های نجاری از طریق یک لوله به دستگاه برش یا رنده کاری وصل می شود و با مکش قوی و جریان هوا ضایعات و خاک اره ها را جمع می کند.
فیلترهای دمنده نجاری
یک سری فیلترها هستند که در دستگاه دمنده استفاده می شوند که به صورت گرد و غبار به اطراف بر می گردند که در ادامه آن ها را بیان خواهیم کرد.
اسکراب مرطوب: این نوع سیستم مکنده برای گرفتن گرد و غبار از آب استفاده می کند. هر چه تماس مایع با گرد و غبار بیشتر باشد، درصد بازدهی این دستگاهها هم بالاتر میرود.
فیلتر پارچه ای: متداول ترین مدل فیلتر است که بازدهی خیلی زیادی دارد. میتواند ذرات بسیار ریز را هم جدا کند. در این روش، گرد و غبار از طریق فیلتر شدن توسط فیلترهای پارچهای جدا میشوند.
رطوب گیر الکترواستاتیک: از نیروی الکترو استاتیک استفاده می کند و دارای چند الکترود تخلیه است که با ولتاژ زیاد بین جریان الکترود قرار گرفته و روی زمین هستند و گرد و غبار از هوا جدا کرده و آن را جذب می کند.
جدا کننده اینترسی: این مدل از نیروهایی مانند اینرسی، سانترفیویوژ و گرانشی استفاده میکند. با این روش گرد و غبار از هوا جدا می کند و به سمتی، آن ها را می راند و توسط نیروی گرانش به محفظه مخصوص خودش می رود.
انواع سیستمهای مکنده گرد و غبار
مکندههای گرد و غبار پورتابل
گاهی اوقات دستگاههای مکنده گرد و غبار نجاری در سایز کوچک و بهصورت قابلحمل یا بهاصطلاح پورتابل ساخته میشوند. از مزایای استفاده از این مکندهها این است که: این دستگاهها سبک هستند و بهراحتی در هر مکان قابلحمل هستند و گاهی بعضی از انواع این دستگاهها قابلیت شارژ شدن دارند و در هر مکانی بدون توجه به وجود پریز برق قابل استفاده هستند.
این دستگاهها انواع مختلفی دارند: بعضی از آنها را میتوان برای پاک کردن داخل خودرو و تمیز کردن قطعات مرتبط با کیس و کیبورد و بهطورکلی قطعات مرتبط با کامپیوتر و غیره نیز استفاده کرد، اما باید به این نکته توجه داشت که حجم کیسه جمعآوریکننده این نوع از دستگاهها نسبت به دستگاههایی که در سایز بزرگ و صنعتی هستند، بهمراتب کوچکتر است و برای کارگاههای بزرگی که حجم برادهها و تراشههای تولیدشده در آنها زیاد است، اصلاً توصیه نمیشود و کاربرد ندارد.
مکندههای گرد و غبار ریز
این نوع از مکندههای گرد و غبار معمولاً بیش از ۹۹٪ از زبالهها را قبل از عبور از فیلتر کارتریج جدا میکنند و عملکرد فیلتراسیون بالایی را ارائه میدهند. این دستگاه علاوه بر تراشه و خاک اره، گرد و غبار ریزتر را هم برطرف میکند. با استفاده از فیلتر ۰.۳ میکرون HEPA بهجای فیلتر یک میکرونی، عملکرد این دستگاه بالاتر میرود و ذرات کوچکتر تولیدشده توسط MDF را هم جدا میکند.
بااینحال، در کارگاههای کوچکتر، این دستگاهها فضای قابلتوجهی را اشغال میکنند. باید توجه داشت که اگر چند کاربر بهطور همزمان از این دستگاه استفاده میکنند، سایز مخزن ذخیره کوچک نباشد.
مکندههای تراشه یا گرد و غبار بزرگ
این مکندهها بهعنوان دستگاههای با فشار بالا و فشار پایین (HVLP) شناخته میشوند. بهطورکلی این سیستمها از یک شلنگ بزرگ (قطر ۱۰۰ میلیمتر) استفاده میکنند. اندازه سوراخ کیسه فیلتر باید درشت باشد تا بتواند حجم بالای هوا را از خود عبور دهد.
با این توصیف، این نوع از مکندهها برای فیلتر کردن گرد و غبار بسیار ریز که یک ماشین سنباده تولید میکند، مناسب نیست. این دستگاهها فقط برای استخراج تراشهها یا گرد و غبارهای بزرگ حاصله از کار با اره نواری، اره میزی، اره دورکن، کف رند نجاری و غیره طراحیشدهاند.
علاوه بر این، اضافه کردن یک کیسه فیلتر خوب یا فیلتر کارتریج ۱ میکرون میتواند عملکرد دستگاه را بهبود بخشد که دستگاه را قادر میسازد تا ذرات بزرگتر خاک اره را هم استخراج کند.
مکندههای گرد و غبار بر پایه خلأ
علاوه بر دستگاههای مکنده گرد و غباری که در بالا به آنها اشاره شد، گاهی نیاز است که از مکندهای کوچکتر هم در کنار آنها استفاده کرد. این نوع دستگاه مکانیسمی برعکس مکانیسم مکندههای تراشه یا گرد و غبار بزرگ دارند. این امر به این معنی است که یک مکنده گرد و غبار بر پایه خلأ، از حجم کم و فشار بالا (LVHP) استفاده میکند؛ بدین معنی که با افزایش فشار خلأ، حجم هوای عبوری از دستگاه کاهش مییابد.
این دستگاهها قادر به مکش اکثر انواع زبالههای چوبی هستند. کم بودن میزان عبور هوا از طریق این نوع از دستگاه، باعث میشود که درصورتیکه قطر لوله ۶۳ میلیمتر نباشد، کاربرد آنها را بهعنوان مکنده اولیه و اصلی نامناسب میکند. اگر فیلتراسیون HEPA در دستگاه کار گذاشته شود، سطح عملکرد دستگاه در بهترین حالت قرار میگیرد.
مکندههای گرد و غبار تک قلو
در این نوع از دستگاههای مکنده گرد و غبار، فقط یک کیسه مخزن وجود دارد و بهمراتب قدرت کمتری نسبت به سایر دستگاههای مکنده دارد و توان آن چیزی حدود ۲ تا ۳ اسب بخار است و فضای ذخیرهسازی کمتری هم دارد. این دستگاهها برای کارگاههای کوچکتر و دستگاه لبه چسبان مناسب است.
مکندههای گرد و غبار دوقلو
این نوع مکندهها دو کیسه مخزن دارند، پس فضای ذخیرهسازیشان بیشتر است و برای دستگاههای سیان سی و یا پنل بر استفاده میشوند و قدرتی برابر ۳ تا ۵/۵ اسب بخار دارند.
مکندههای گرد و غبار سهقلو
اگر از این نوع از دستگاهها استفاده شود، دیگر نیازی به استفاده از دو نوع قبلی نیست. همانطور که قابل حدس است، این دستگاه نسبت به دو دستگاه بالایی قدرت موتور و مکش بالاتر و فضای ذخیرهسازی بیشتری دارد، ولی تمام کارخانهها از این نوع دستگاه تولید نمیکنند.
دستگاه دمنده دستی
دستگاه دمنده دستی به صورت شارژی و دستی وجود دارد که برای کارهای کوچیک مانند پاک کردن موتور، پاک کردن قطعات ماشین و … به کار می رود. در این نوع دور موتور، سایز و میزان مکش با هم فرق دارد و همین طور آپشن های گوناگونی دارد که میزان تنظیم سرعت، کلید الکتریکی و کلید برای قفل ایمنی آن در بازار هست.
مزایا استفاده از مکنده های نجاری
- حذف تراشه های چوب
- تضمین ایمنی محیط، پرسنل و دستگاه ها
- افزایش کیفیت کار
- افزایش راندمان فعالیت کارکنان
- بازیافت مواد و افزایش بهره وری
- کاهش خطرات آتش سوزی و انفجار
- پیروی از استانداردهای تصویب شده محیط کار
تفاوت مکندههای گرد و غبار با سیستمهای هواکش و تهویه هوا
همانطور که از اسم سیستمهای هواکش و تهویه هوا پیدا است، این سیستمها صرفاً هوا را جابهجا میکنند و ذرات بسیار ریز را از محیط کارگاه نجاری دور میکنند، ولی دستگاههای مکندههای گرد و غبار، ذرات سنگینتر از هوا را هم از محیط دور میکنند.
فاکتورهای مهم در انتخاب دستگاههای مکنده گرد و غبار نجاری
دستگاههای مکنده گرد و غبار نجاری در انواع: صنعتی، مرکزی و سالنی و بهصورت مخزن چهار قلو، دوقلو یا تک قلو و … به فروش میرسند. در هنگام انتخاب و خرید دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری باید به فاکتورهای زیر دقت کنیم:
- جنس بدنه
- سایز کارگاه نجاری
- قطر لوله جمعآوری ذرات
- حجم کیسههای جمعآوری گرد و غبار
- وجود یا عدم وجود گارانتی و خدمات پس از فروش
- مشخصات فنی دستگاه نظیر حجم مکندگی دستگاه
- نوع گرد و غبار و برادههای چوب و حجم زباله تولیدشده
- میزان فضای اشغالشده توسط مکنده با توجه به فضای کارگاه فرد
- سرعت و حجم مکش دستگاه: حجم مکش در مکندههای گرد و غبار کارگاهی کمتر از ۱۰۰۰۰ متر مکعب بر ساعت است. ولی مکندههای گرد و غبار مرکزی حجم مکش بالاتری دارند و به تبع آن صدای بلندتری تولید میکنند.
- جنس مخزن جمعآوری خاک اره و غیره که میتواند: پارچهای، نایلونی، برزنتی و غیره باشد. این کیسهها معمولاً ضدآب هستند. در ضمن، سهولت خارج کردن مخزن هم یک فاکتور اساسی در هنگام خرید دستگاههای مکنده گرد و غبار نجاری است.
- هزینه قابل پرداخت: قیمت این دستگاهها بستگی به تک قلو یا دوقلو بودن دستگاه، قدرت موتور، برند و کشور سازنده، داشتن و عدم داشتن گارانتی و نوع گارانتی، اندازه دستگاه، حجم مکش دستگاه، اینکه برق مورد مصرف تک فاز یا سه فاز است، تفاوت دارد.
- مشخصات فنی موتور دستگاه: برای خرید دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری معمولی فقط به ۳۵۰ CFM (فوت مکعب در دقیقه) نیاز داریم. دستگاهی با این میزان CFM میتواند تراشهها را بهخوبی جمعآوری کند. قدرت ۱۱ اسب بخار یا بیشتر برای دستگاههایی با لولههای پیویسی مناسب است. حجم مکش دستگاه مکنده گرد و غبار را با بادسنج اندازهگیری میکنند. البته این دستگاهها در شرکتهای تولیدی بزرگ و بهعنوان دستگاه مکنده مرکزی استفاده میشوند.
شایانذکر است که هرچه سرعت مکش دستگاه بیشتر باشد، کار جمعآوری خاک اره و غیره سریعتر انجام میشود. و هرچه قدرت مکش دستگاه بالاتر باشد، ذرات درشتتر بهراحتی جمعآوری میشوند.