انواع مختلفی از ابزار ها وجود دارد که به کمک آنها کارهای مختلفی را انجام می دهیم و در دسته بندی های دستی، برقی، بادی، جوش و … قرار دارند. انواع تراز نیز از جمله ابزار های دستی هستند که کار اندازه گیری و سنجش سطوح انجام میدهد و میزان تراز بودن را مشخص می کنند. این ابزار انواع مختلفی دارد و در کارهایی از قبیل نجاری، ساخت و ساز، تاسیسات، عکاسی و هر کاری که با سطوح در ارتباط باشد استفاده میشود. معمولا انواع کوچک آن برای مصارف خانگی و کارهای سبک کاربرد دارد و از انواع پیشرفته برای پروژههای بزرگ و کارهای حرفهای استفاده میشود.
تعریف تراز
تراز وسیله است که برای کنترل افقی و عمودی بودن سطوح مختلف به کار میرود. انواع پیشرفتهی آن علاوه بر کنترل شیب سطوح برای اندازهگیری زوایای خاص مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین از دیگر کاربرد های آن میتوان به اندازهگیری و کنترل هم محوری، هم سطحی، مستقیمی، تختی و توازی اشاره کرد. تراز های دستی ابزارهای ثانویه هستند و به ندرت در جعبه ابزار همه افراد یافت می شوند. با این حال ، آنها برای پروژه های بسیار کوچک و بزرگ استفاده می شوند. علاوه بر این، ارزان هستند و استفاده از آنها آسان است.
تراز ها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام از آنها در مواردی که نیاز است به کار گرفته می شود. انواع تراز را می توان به انواع دستی، لیزری، بنایی، و … تقسیم بندی کرده و از آنها استفاده کرد.
اجزای تشکیل دهندهی تراز
- بدنه ( قاب ) : به عنوان پوششی برای سایر اجزا است و معمولا از آلومینیوم، چدن، پلاستیک و چوب ساخته میشود. جنس بدنه اهمیت زیادی در میزان مقاومت ابزار دارد. قسمت پشتی نوع چدنی را به خاطر قرار دادن آن روی سطوح گرد به صورت جناقی میسازند.
- استوانه ( کپسول ) : این قسمت برای نگهداری مایع تراز است و در دو نوع ثابت و قابل تنظیم وجود دارد. مایع داخل این کپسول باید غلظت کمی داشته باشد و به دیوارهی محفظه نچسبد و آن را تر نکند. همچنین این مایع نباید تحت هیچ شرایطی تبخیر شود. به هین دلیل از ترکیب اتر و الکل تشکیل میشود.
- محافظ استوانه : این قطعه روی کپسولها قرار میگیرد و آنها را در برابر ضربه محافظت میکند و مانع شکستنشان میشود. معمولا این محافظ را از شیشه یا طلق میسازند که نوع طلقی نسبت به شیشهای مقاومتر است.
- پیچهای اتصال : قطعات مختلف این ابزار توسط پیچهای اتصال به بدنه و سایر اجزا وصل میشوند.
- پیچ تنظیم : این پیچ برای تنظیم جهت کپسول در ترازهای مدرج وجود دارد و برای تغییر جهت آن به کار میرود. انواع غیرمدرج دارای کپسول ثابت و فاقد پیچ تنظیم هستند.
کاربرد انواع تراز
ترازها دارای انواع گوناگونی می باشد و از هر کدام در موقعیت ها و موارد مختلفی استفاده می شود، از جمله: اندازه گیری شیب افقی، اندازه گیری شیب عمودی، اندازه گیری مستقیم، اندازه گیری تختی، اندازه گیری موازی، اندازه گیری هم محور
تراز دستی
یکی از ساده ترین و ابتدایی ترین انواع تراز است که از آن برای بررسی و تشخیص ناهمواری و صاف بودن سطوح و همچنین برای میزان شیب عمودی و افقی در کارهایی نظیر ساخت و ساز و نجاری برای اندازه گیری استفاده می شود. به تراز دستی تراز کلاسیک نیز گفته می شود.
این ابزار در اندازه ها و سایز های مختلفی تولید می شود. از نمونه انواع تراز دستی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
تراز بنایی
از دیگر انواع تراز دستی تراز بنایی است که از آن در کارهای بنایی و ساختمانی و برای اندازه گیری شیب و سطوح استفاده می شود.
تراز شتری
تراز شتری نیز کاربرد زیادی در کارهای ساختمانی و بنایی دارد. این ابزار ساختاری ساده مانند دیگر انواع دستی دارد و دارای دو شیب در قسمت بالایی می باشد.
تراز حبابی
نوع دیگر این ابزار حبابی می باشد و دلیل نامگذاری این تراز نیز به این خاطر است که با استفاده از کپسول شیشه ای و قرار گرفتن مایع و حباب درون آن به این نام شناخته می شود.
تراز جیبی
از انواع تراز دستی است که با توجه به اندازه ای که دارد و کوچک بودن آن به تراز جیبی شناخته می شود و موارد و نحوه استفاده آن نیز همانند تراز دستی است.
تراز صنعتی
از انواع تراز ها که دقت بالایی در اندازه گیری دارد تراز صنعتی می باشد. از این ابزار اندازه گیری برای مشخص کردن قائم بودن سطوح و همچنین اندازه گیری برای موازی بودن و میزان شیب استفاده می شود. این تراز دقت بالایی دارد و دارای انواع مختلف است.
تراز صنعتی چهارگوش
از انواع تراز های صنعتی که دارای چهار گوش یا ستونی است و برای اندازه گیری در دو جهت مورد استفاده قرار می گیرد و دارای دو کپسول حباب دار است. با کمک این ابزار می توان موازی بودن و قائم بودن را به راحتی اندازه گیری کرد.
تراز صنعتی تخت
این تراز از لحاظ ظاهر شبیه به نوع دستی است و شکل صاف و تختی دارد و از آن برای عمود کردن سطوح و مشخص کردن میزان شیب استفاده می شود.
تراز لیزری
از انواع تراز ها است که با کمک اشعه لیزر می توان خطوط عمودی و افقی را اندازه گیری کرد. تراز های لیزری از پیشرفته ترین و دقیق ترین ابزار اندازه گیری هستند و در پروژه های بسیار مهم و با دقت بالا مورد استفاده قرار می گیرند.
اشعه لیزر با تابیدن در دو جهت افقی و عمودی و همچنین در برخی از تراز های لیزری نمایش خط در دو راستای عمودی و افقی و همچنین نمایش زوایه ۹۰ درجه در موارد و کارهای عمرانی و ساخت و ساز ها و دکوراسیون مورد استفاده قرار می گیرد.
تراز لیزری دارای انواع مختلفی است که در تقسیم بندی انواع تراز ها به صورت تراز های نمایش یک خط، نمایش همزمان دو خط عمودی و افقی، نمای ۳۶۰ درجه و … تولید و به بازار عرضه می شوند.
تراز دیجیتال
از انواع تراز ها که از آن برای اندازه گیری سطوح افقی و عمودی استفاده می شود و در ظاهر شبیه به تراز های دستی است تراز دیجیتال می باشد، با این تفاوت که روی این تراز ها یک صفحه نمایش دیجیتال تعبیه شده است که با کمک نمایش اعداد می توان میزان صافی و ناهواری را اندازه گرفت.
تراز مگنتی
این گونه از تراز ها دارای مگنت یا آهن ربا هستند و از آنها در کارهای ساختمانی مانند لوله کشی های فلزی استفاده می شود و به خاطر حالت مگنتی که دارد روی کار می چسبد و کار تراز کردن را انجام می دهد. این تراز ها دارای حالت مغناطیسی هستند.
تراز میکرو متر دار
از انواع تراز که مجهز به میکرومتر است و میزان انحراف به وجود آمده را از طریق مشاهده روی میکرومتر می توان مشخص کرد. از این ابزار اندازه گیری برای اندازه گیری ارتفاع نیز استفاده می شود و مانند کولیس ها دارای دو نوع اینچی و میلیمتری می باشد.
تراز زاویه سنج
همانطور که از نام این ابزار اندازه گیری مشخص است از آن برای اندازه گیری زاویه ها و شیب سطوح استفاده می شود. این ابزار دقت بالایی در اندازه گیری دارد و در مدل های دیجیتال، لیزری و … در بازار وجود دارد.
تراز انطباقی
از انواع تراز های نقشه برداری است که از آن به جای تراز های استوانه ای استفاده می شود. مکانیزم کار به این صورت است که حباب روی تراز به دو قسمت تقسیم می شود و زمانی که میزان باشد این دو حباب جدا شده به یکدیگر منطبق می شوند و دلیل نام گذاری این تراز به لوبیایی نیز به خاطر شکل حباب های به وجود آمده در حالت انطباق است.
تراز افقی دو جهته
تراز های دو جهته از دو استوانه شیشه ای در دو قسمت طول و عرض تشکیل شده اند که اندازه گیری را در دو جهت طولی و عرضی مشخص می کنند.
شاقول
یکی از ابتدایی ترین ابزار های اندازه گیری است که در بنایی و ساخت و سازهای ساختمانی از آن استفاده می شود. این وسیله به این صورت است که دارای یک گوی است که به نخ یا طنابی وصل است و از آن برای صاف بودن دیوار چینی ها استفاده می شود. شاقول از انواع تراز های دستی به حساب می آید و یک شکل ساده دارد و در آن کپسول های شیشه ای مایعی و دارای حباب نیز وجود ندارد.
تراز استوانه ای
این نوع تراز برای اندازه گیری سطوح افقی کاربرد دارد و به خاطر شکلی که دارد با نام لوله ای نیز شناخته می شود. تراز لوله ای یا استوانه به عنوان شیب سنج نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این تراز روی دوربین های نقشه برداری قرار دارد و با خطوط به وجود آمده در محور دوربین اندازه گیری انجام می شود.
تراز کروی
از انواع تراز ها که در نقشه برداری مورد استفاده قرار می گیرد تراز کروی است که متناسب با موقعیت استوانه و حباب داخل خود می تواند میزان انحراف را مشخص کند. تراز کروی یا دایره ای در دروبین ها کاربرد دارد و برای اندازه گیری های نقشه برداری از آن استفاده می شود. این ابزار به نام تراز چشمی نیز شناخته می شود.
راهنمای خرید تراز دستی
قبل از خرید هر ابزاری چه برقی و دستی، ابتدا باید نوع کار خود را تعیین کنید ، و سپس بهترین نوع را بر اساس عملکرد انتخاب کنید.
انتخاب نوع ابزار
انتخاب ابزار مناسب برای شغل شما یکی از مهمترین مواردی است که قبل از خرید باید به آن توجه کنید.
به عنوان مثال، نوع دستی بلندتر برای نجاری، سنگ فرش و دیوارهای تزئینی مناسب است. در برخی موارد، از آنها به عنوان خط کش نیز استفاده می شود و گاهی اوقات برای کار در تاریکی مجهز به چراغ هستند. هنگام پردازش سطوح فلزی، نوع مگنتی مورد نیاز است. بنابراین، این شغل و نیازهای شماست که نوع ابزار را تعیین می کند.
جنس بدنه تراز
از آنجا که این ابزار در محیط های مختلف و عملیات دستی مورد استفاده قرار می گیرد ، بدنه آن باید توانایی مقاومت در برابر ضربه و شکستن را داشته باشد تا هنگام برخورد با زمین یا اجسام دیگر آسیب نبیند و شکسته نشود. بدنه اصلی این ابزار معمولاً از فلز، چوب یا پلاستیک ساخته شده است. انواع چوب و پلاستیک مقاومت کمتری دارند، اما انواع فلزی و آلومینیومی مقاومت بالایی در برابر ضربه دارند و برای استفاده در محیط های سخت کاری مناسب هستند. علاوه بر این، بدنه اصلی ابزار باید صاف و یکپارچه باشد و به راحتی تمیز شود.
کالیبره بودن
کالیبراسیون به معنای تعیین دقت اندازه گیری است ، کالیبره بودن تراز دارای دقت اندازه گیری بالاتر و میزان خطای بسیار پایین است. برای تعیین اینکه آیا کالیبره شده است یا خیر ، باید ابزار را روی یک سطح کاملاً افقی و بدون زاویه قرار دهید. اگر حباب درست در وسط قرار گیرد ، یک ابزار کالیبراسیون با دقت بالا است.
جنس کپسول های تراز
کپسول داخل تراز بنایی معمولاً از پلاستیک یا شیشه ساخته شده است. از آنجا که این ابزار ممکن است به اجسام سخت یا زمین برخورد کند، پوسته آن باید مقاوم در برابر ضربه باشد و شکستن آن آسان نیست. اگر شیشه کپسول ها آسیب ببیند، مایع داخل از بین میریزد و ابزار کارایی کار خود را از دست می دهد. اما نوع پلاستیک دوام بیشتری نسبت به نوع شیشه دارد و هنگام حرکت و برخورد با اجسام سخت شکسته نخواهد شد.
اندازه حباب داخل کپسول
اندازه حباب های موجود در کپسول باید به راحتی قابل تشخیص باشد. در برخی از مدل های بی کیفیت، حباب ها آنقدر کوچک هستند که با چشم قابل مشاهده نیستند.
تعداد محورها
این ابزارها انواع مختلفی دارند و تعداد کپسول یا شفت بین 1 تا 3 است. هرچه تعداد محورها بیشتر باشد ، کارایی ابزار نیز بیشتر می شود. زیرا در مدل تک محوری تنها یک جهت قابل کنترل است. با این حال ، علاوه بر سطوح کنترل عمودی و افقی ، ابزار دارای سه محور نیز به کاربر اجازه می دهد تا شیب زاویه را تشخیص دهد.
کیفیت آهن ربا
استفاده از مدل مگنتی نسبتاً آسان است. از آنجا که داخل ابزار آهن ربا وجود دارد ، بدون نیاز به نگه داشتن آن با دست ، می توان آن را به راحتی به سطح فلزی مورد نیاز بچسبانید. البته در این نوع ، میزان و کیفیت آهنربای متصل بسیار مهم است. علاوه بر این ، سطح آهنربا باید کاملاً صاف ، بدون برجستگی و فرورفتگی باشد.
وزن تراز بنایی
این ابزار بسته به مواد به کار رفته در آن وزن های متفاوتی دارد. به عنوان مثال ، پلاستیک ها وزن کمتری دارند و در خانه ها و مشاغل سبک استفاده می شوند. نوع فلز سنگین تر است و در ساختمان سازی و مهندسی صنایع استفاده می شود.