میکرومتر
میکرومتر
میکرومتر یک ابزار اندازه گیری دستی صنعتی است که برای اندازه گیری قطر داخلی، ضخامت و… بکار برده میشود. این ابزار از نظر واحداندازه گیری به دو نوع اینچی و میلی متر تقسیم می شوند و در دو نوع ورنیه و دیجیتال و عقربه ای هستند. تفاوت آنها در نحوه خواندن و نمایش مقدار اندازه گیری شده می باشد.
اندازه گیری با این ابزار کاملا دقیق می باشد و دقت آن از کولیس بیشتر است. به میکرومترها، ریز سنج نیز گفته می شود. ریزسنج از بخش‌های گوناگونی ساخته شده‌است، که عبارت‌اند از:
فک ثابت، فک متحرک، استوانهٔ مدرج یا همان خط‌کش میکرومتر، پوستهٔ مدرج یا ورنیهٔ، و کمانی که برای گرفتن میکرومتر از آن استفاده میشود.
اجزای تشکیل دهنده میکرومتر
1.بدنه: این قسمت بدنه اصلی میکرومتر را تشکیل می‌دهد و سایر اجزای تشکیل دهنده مانند فک ها، قفل کن و استوانه مدرج بر روی آن سوار شده‌اند.
2.فک ثابت: این قسمت که به بدنه ثابت میشود یکی از فک‌های میکرومتر است که با فک متحرک کاملا هم‌راستا بوده و قطعه مورد نظر برای اندازه گیری بین این دو قرار می‌گیرند. برای جلوگیری از خورده شدن سطح تماس فک با جسم مورد نظر، آنرا به صورت سخت کاری شده تولید می‌کنند تا به مرور زمان در دقت میکرومتر اختلال ایجاد نکند.
3.فک متحرک: فک متحرک، میله‌ای با دقت بسیار بالاست که طی فرایند سنگ زنی تولید میشود. این فک به پیچ درون میکرومتر متصل است که با چرخاندن ورنیه متحرک به جلو و عقب حرکت میکند. همانند فک ثابت، سطح تماس این فک با جسم مورد نظر به خوبی سخت‌کاری شده تا طی استفاده های مکرر دچار خوردگی نشود.
4.اهرم قفل کن: این قطعه برای قفل کردن فک متحرک و جلوگیری از حرکت آن پس از اندازه گیری جسم در نظر گرفته شده تا بتوان پس از قرار دادن جسم مورد نظر بین دو فک، اندازه به دست آمده را ثبت کرد.
5. استوانه مدرج: استونه مدرج به نوعی خط‌کش اصلی میکرومتر است که قسمت صحیح اندازه نهایی از روی آن خوانده میشود. همچنین این قسمت دربر گیرنده مکانیزم داخلی میکرومتر است.
6.ورنیه: ورنیه قطعه‌ای بسیار مهم است که ما را قادر می‌سازد تا به قسمت اعشاری اندازه نهایی دست پیدا کنیم. همچنین تعداد تقسیمات روی آن یکی از پارامتر‌های اصلی در مشخص نمودن مقدار دقت اندازه گیری است. برای این منظور کافیست تا گام پیچ درون میکرومتر را بر تعداد تقسیمات روی ورنیه تقسیم کنیم. البته اکثراً میزان دقت میکرومتر ها توسط شرکت بر روی بدنه آنها درج میشود.
7.جغجغه: پیچ جغجغه‌ای که در قسمت انتهایی میکرومتر ها قرار دارد این امکان را فراهم میکند تا پس از تماس فک ها با جسم مورد نظر، اعمال نیرو توسط فک ها متوقف شود و از فشرده شدن جسم مورد نظر جلوگیری شود.
یکی از بارزترین نکات میکرومتر این است که، برخلاف کولیس‌های ورنیه دار که نیروی وارده از طرف فک‌ها به قطعه کار تحت کنترل نبود، در این ابزار نیروی وارد بر فک‌ها و قطعه کار با سیستم جغجغه، تحت کنترل درآمده است. به این معنی که نیروی وارد بر قطعه کار به حد مشخصی که رسید دسته جغجغه به صورت هرز می‌چرخد. برای اندازه‌گیری صحیح با این ابزار باید پس از تماس فک‌ها با سطح قطعه کار جغجغه را سه بار چرخانیده شود.
از آنجایی که فک‌های میکرومتر محدودیت‌هایی در اندازه گیری قسمت‌های مختلف یک جسم ایجاد می‌کنند، امروزه میکرومتر هایی با تنوع بسیار گسترده تولید و روانه بازار می‌شوند.