مدیریت سایت یکی از مهمترین ابزاری که نه تنها استفاده صنعتی دارد بلکه از آن در کارهای نیمه صنعتی و خانگی هم استفاده می‌شود، دریل است. یکی از مهمترین متعلقات دریل، مته است که برای سوارخ کاری روی سطوح بتنی، فلزی، چوبی، سنگی، آلومینیومی، استیل و … استفاده می‌شود. مته با حرکت چرخشی و اعمال فشار روی سطح، کار سوراخ کاری را انجام می‌دهد. مته انواع مختلفی دارد که هرکدام کاربرد خاص خود را دارد؛ مته برگی، خزینه، سه نیش، مخروطی و … همگی از انواع مته دریل هستند که هریک برای کاربردی خاص طراحی شده‌اند. در ادامه به توضیح و معرفی مته مخروطی یا کاجی می‌پردازیم.
مته کاجی چیست؟
مته مخروطی که به مته پله‌ای هم معروف است یکی از مته‌های پرکاربرد برای سوراخ کاری فلزات، چوب و … است. همانطور که از شکل این مته پیدا است، ظاهری شبیه میوه درخت کاج دارد و به همین جهت به آن مته کاجی هم می‌گویند.
مته پله‌ای برای برش دایره‌ای چوب و… استفاده می‌شود. طراحی پله‌ای این مته به صورتی است که نوک مته کمترین قطر و انتهای آن بیشترین قطر را دارد و برای سوراخ کاری با قطرهای مختلف نیازی به تعویض مته نیست و تنها با اعمال فشار بیشتر می توانید به راحتی سوراخ کاری با قطر مورد نظر را انجام دهید.
پله هایی که روی مته وجود دارد در واقع همان سایز بندی مته است که از اندازه کم به زیاد درجه بندی شده است. اعداد حکاکی شده روی مته نشان‌دهنده قطر سوراخ است؛ برای مثال با استفاده از مته مخروطی سایز 4-50 می‌توان سوراخ‌های متعددی با قطر 4 تا 50 میلی‌متر را روی کار ایجاد کرد.
کاربرد مته کاجی
مته کاجی برای سوراخ کاری بدون پلیسه با قطر مختلف و کار با فلزات نازک یعنی قطر کمتر از 1.4 میلی‌متر مناسب است. همچنین از این مته برای عریض کردن سوراخ‌های موجود استفاده می‌شود. این مته در برق کاری و انگشتر سازی کاربرد بسیاری دارد.
مزایای مته پله‌ای یا کاجی افزایش سرعت اجرای کار و در عین حال داشتن لبه‌های سوراخ تمیز و کاملا گرد است. این مته در سوراخکاری‌های تاسیسات لوله کشی و برقکاری کاربرد فراوانی دارد.
از این مته می‌توان روی ابزار مختلفی مانند انواع فرز، دریل ستونی، دستی، رادیال، دریل برقی و شارژی استفاده کرد.
قسمتهای مختلف مته مخروطی(کاجی-پله ای)
لبه های اضافه
این طراحی باعث کاهش قابل توجه نیروی اصطکاک در نتیجه کاهش نیروی لازم برای پیشروی می‌شود. به علاوه سبب متمرکزشدن مته روی سطح کار شده که کیفیت سوراخکاری را بهبود می‌بخشد. همچنین باعث کاهش لغزش اولیه یا سر خوردن مته شده و نیروی کمتری برای سوراخکاری صرف می‌شود و اینکه دیگر نیازی به سنبه‌نشان کردن مرکز سوراخ نیست و در نتیجه اجرای کار با سرعت بیشتری انجام می‌گردد.
زاویه نوک مته
زاویه راس مته‌های کاجی همانند راس مته‌های پیچشی است. این زاویه، زاویه بین دو لبه اصلی برش در راس مته است و به طور معمول بین 118 الی 130 درجه می‌باشد. زاویه مناسب نوک مته نسبت به جنس و سطح کار تعیین می‌شود. مواد سخت نیاز به زاویه زیادی دارند و مواد نرمتر نیاز به زاویه تند دارند.
شیار مته
براده‌های ایجاد شده در داخل سوراخ از راه شیارهای روی بدنه مته به بیرون سوراخ هدایت می‌شوند. سرعت برداشته شدن و خروج تراشه ها اهمیت زیادی دارد. در غیر این‌صورت گرمای زیادی ایجاد شده و مته می‌سوزد.
نوع شیارها در مته‌های کاجی، شیار مستقیم و شیار مارپیچ است. با شیار مارپیچی خروج تراشه‌ها خیلی بهتر از شیار مستقیم انجام می‌شود. با خروج خوب براده‌ها عمر مفید مته به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.
ارتفاع پله
بلندی یا ارتفاع پله تعیین کننده حداکثر ضخامت قطعه کاری است که یک مته کاجی می تواند در آن سوراخ با قطر مورد نظر را ایجاد کند، به عبارت دیگر تمام سطوحی که می خواهید سوراخکاری کنید باید نازک تر از ارتفاع یا بلندی پله مته مخروطی مورد استفاده شما باشد.
زاویه پله
زاویه پله در مته کاجی 90 درجه است. وقتی به قطر سوراخ مورد نظر رسیدیم، زاویه پله مته کمک می‌کند تا یک سوراخ با لبه‌های یک‌دست و تمیز داشته باشیم.
تعداد و قطر پله
هر مته کاجی دارای تعدادی پله است و هر پله یک قطر سوراخ را تعیین می‌کند.
نوع دنباله مته
دنباله مته قسمتی از مته است که در سه‌نظام قرار می‌گیرید. اندازه‌ی شنک مته نباید بزرگ‌تر از اندازه‌ی سه‌نظام باشد. دنباله مته گرد کمک می‌کند که بتوان مته را به طور دقیق در وسط سه نظام تنظیم کرد.
شنک شش ضلعی در سوراخکاری هایی که گشتاور و نیروی بیشتری نیاز دارد مناسب است چون به ابزار کمک می‌کند تا مته را محکمتر بگیرد. دنباله مته‌های شش ضلعی برای سه نظام هایی طراحی شده‌اند که به باز و بسته کردن نیازی ندارند، در نتیجه سرعت اجرای کار را افزایش می‌دهند.
نکات مهم برای نگهداری مته مخروطی
- پس از اتمام سوراخ کاری حتما فرصت دهید تا مته خنک شود.
- پس از خشک شدن مته آن را شسته و خشک کنید.
- با استفاده از مسواک تمیز تراشه یا براده‌هایی که به مته چسبیده را جدا کنید.
- در صورت نیاز با استفاده از روغن مخصوص مته را تمیز کرده و مقدار اضافی روغن را با دستمال کاغذی پاک کنید.
- مته‌های آسیب دیده را جدا کنید.
- مته‌های سالم را به جعبه برگردانید و در محلی خشک و خنک نگهداری کنید.