مدیریت سایت برای اولین بار توسط کارکنان شهرداری در شهر نیویورک برای کنترل آب وسیله‌ای به نام ترکمتر اختراع شد. کار این وسیله کنترل آب به وسیله باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های اتصالات آب شهری بود و این کار باعث ایمنی در کار هم می‌شد.
در سال ۱۹۲۰ این وسیله را برای استفاده در خط تولید خودرو در شرکت کرایسلر، تولید و آچار آن را هم اختراع شد. و در سال ۱۹۳۸ ترکمتر را به تولید انبوه رسید. هم اکنون این ابزار در تمام کارگاه‌های صنعتی، خط تولید کارخانه‌ها، صنایع سنگین و... استفاده میشود.
ترکمتر
ابزاری برای اعمال دقیق گشتاور به یک اتصال‌دهنده پیچ و مهره است. به‌عبارتی‌دیگر کار این ابزار کنترل و سنجش میزان گشتاور اعمالی در هنگام باز و بسته کردن پیچ و مهره است.
این ابزار امروزه در انواع مختلف و در مقیاس‌های اندازه‌گیری متفاوتی در بازار وجود دارد. همچنین یکی از ابزارهای بسیار لازم و ضروری در صنایع خودروسازی، کشتی سازی و کلیه صنایع ساختمانی و عمرانی می باشد.
روی آچار ترکمتر یک شاخص وجود دارد که به وسیله ی آن می توان گشتاور مورد نیاز را تنظیم نمود. واحد شاخص طبق استاندارد جهانی نیوتن متر می باشد و هر آچار دقت اندازه گیری خاص خود را دارد. در صنعت میزان دقیق و مشخص ترک پیچ ها (مقدار سفت شدن پیچ ها) بسیار حائز اهمیت است. زیرا درصورت اعمال نیروی کم (شل بودن پیچ) و یا اعمال نیروی بیشتر از حد مجاز (سفت شدن بیش از حد) دستگاه یا وسیله مورد نظر از نظر کارایی با مشکل روبرو خواهد شد.
برای اندازه گیری گشتاورِ سیستم هایی که حالت گردنده و چرخشی دارند، از ترکمتر استفاده میشود. مانند موتور گیربکس ماشین، در کل برای مواردی که اندازه‌گیری نیروی وارد بر محور جسم گردنده نیاز است، کاربرد دارد.
تعریف گشتاور:
حاصلضرب نیروی وارد بر یک جسم از نقطه اثر نیرو تا نقطه ای که جسم بر اثر همین نیرو دوران می کند گشتاور یا تورک(Torque) نام دارد.
برای مثال هنگامی که می خواهید پیچی را با یک آچاربچرخانید نیروی لازم برای گرداندن آنرا گشتاور می گویند. در این حالت گشتاور برابر است با مقدار نیروی لازم ضرب در فاصله مرکز پیچ تا مکانی که نیرو به آچار اعمال می شود. واحد های گشتاور عبارتست از: نیوتن در متر
اندازه گیری گشتاور به دوصورت انجام میشود:
1-دینامیکی: با استفاده از سنسور الکتریکی در حین بستن انجام می شود و گشتاور اعمال شده به صفحه نمایش منتقل می شود.
2-استاتیکی: با استفاده از ترکمتر و پس از بستن انجام می شود.
دقت اندازه گیری دینامیکی بیشتر از استاتیکی است. زیرا در اندازه گیری استاتیکی به دلیل خطای دید انسان درهنگام خواندن گشتاور و اعمال گشتاور مضاعف بعد از بستن، گشتاوری بیشتر از گشتاور اعمال شده بر اتصال مشاهده می گردد.
انواع ترکمتر :
انواع ترکمتر با توجه به اندازه و میزان مصرف به موارد زیر تقسیم می شوند که در ادامه به توضیح هرکدام می پردازیم.
-
تقه ای:
- از این نوع ابزار برای استفاده در کارگاه‌های صنعتی استفاده میشود. در این نوع از انواع ترکمتر، وقتی گشتاور به میزان مورد نظر برسد، تقه یا ضربه‌ای را احساس می‌کنید که این تقه به معنی این است که گشتاور به حالت مورد نظر رسیده است.
-
کمر شکن:
- ترکمتر کمرشکن ابزاری خاص است و تقریبا زیر مجموعه‌ای از نوع تقه ای محسوب میشود. در وسط آن لولایی وجود دارد که وقتی به گشتاور مورد نظر می‌رسد ترکمتر از آن نقطه مورد نظر تا میشود یا به اصطلاح دیگر می‌شکند.
-
ساعتی یا عقربه ای:
- از این نوع ابزار بیشتر برای خط تولید کارخانه‌ها استفاده میشود و کاملا مخصوص است. عقربه ای که روی این ترکمتر نصب شده به شما این امکان را می دهد که گشتاور وارد شده را مشاهده نمایید.
-
دیجیتال:
- ترکمتر دیجیتال زیر مجموعه‌ای از نوع تقه‌ای می‌باشد و دارای دقت بالایی است. بر روی این ابزار، نمایشگری طراحی شده که با استفاده از آن گشتاور وارد شده قابل مشاهده و دیدن است.
-
برقی یا شارژی:
- یکی دیگر از انواع ترکمتر، برقی یا شارژی است که وظیفه آن مانند بقیه ترکمتر ها تنظیم گشتاور برای بستن پیچ و مهره است. تنها تفاوت آن این است که از این نوع بر روی دریل و پیچ گوشتی شارژی استفاده می شود. در واقع پشت سه نظام حلقه ای قراردارد که بر روی آن اعدادی نوشته شده است. به وسیله این حلقه می توان گشتاور دستگاه را مطابق نیازمان تنظیم کنیم.
-
کرنومتری:
- از ساده ترین انواع ترکمتر ها که کار با آن ها بسیار راحت است نوع کرونومتری می باشد که در آن این امکان برای شما وجود دارد که میزان گشتاور را تنظیم کنید. برای این کار باید انتهای دسته را فشار دهید و بچرخانید. لازم است بدانید خود دستگاه ترکمتر در بازه های متفاوتی وجود دارد و شما باید با توجه به نیازتان ترکمتری را انتخاب کنید که مقدار گشتاور مورد نیازتان در بازه مربوطه باشد.
-
جغجغه ای:
- ظاهر ترکمتر جغجغه خیلی شبیه جغجغه های دوران بچگی است اما به صورت صنعتی شده است.
-
بادی:
- زمانی که گشتاور مورد نیاز به قدری زیاد است که از حد توان نوع دستی فراتز است از ترکمتر بادی استفاده می شود برای مثال در صنایع فولاد، کشتی سازی و پتروشیمی کاربرد بسیار دارد؛ در واقع ترکمترهای دستی تا ۳ هزار نیوتن و ترکمترهای بادی تا ۸۰ هزار نیوتن را می توانند تحمل کنند و منبع تغذیه آنها پمب باد و کمپرسور باد است.
-
هیدرولیک:
- از این نوع نیز همانند نوع بادی برای صنایع سنگین استفاده می شود. حتی می توان اظهار داشت که توان و قدرت بیشتری برای تنظیم گشتاور ها دارند و در مکان هایی که از هوا یا باد فشرده نمی توان استفاده کرد از ترکمتر هیدرولیک استفاده می شود.
-
شاهینی:
- مزیتی که دارد این است که، در هنگام سفت کردن پیچ شما می توانید از میزان نیزوی اعمال شده به پیج اطلاع پیدا کنید. این مدل ترکمترها به دلیل اینکه فنر ندارند به کالیبراسیون کمتری احتیاج دارند. البته در صورتی که نکات استفاده صحیح از دستگاه را رعایت کنید.شرکت تونیچی ژاپن یکی از سابقه دارترین و قدیمی ترین تولید کنندگان ترکمتر می باشد.
موارد استفاده ترک متر:
- بیشتر در کارخانجات توسط مهندسین و افراد متخصص و فنی برای چک کردن ترک اتصالات (گشتاور) مورد استفاده قرار می گیرد.
- برای باز و بستن پیچ ها بطور دقیق و یکسان و نیز کنترل کیفیت، اتصالات ایمنی و برای بازرسی و تولید، تحقیق و توسعه، تعمیر و نگهداری از ترکمتر استفاده می شود.
- در حقیقت مهندسین و متخصصین برای تولید قطعاتی که دارای پیچ و مهره هستند و یا سرویس و نگهداری به طوراستاندارد و بدون مشکل باشد نیاز به ترکمترهای خاص دارند.
میزان دقت ترکمترها
میزان دقت ترکمترهای دستی حداکثر تا رنج ۳۰۰۰ نیوتن متر است. ترکمترهای دستی در زمان وارد شدن گشتاور دقتی حدود ۳ درصد دارند. ولی ترکمترهای ساعتی و دیجیتالی در زمان وارد شدن گشتاور دقتی معادل یک درصد دارند.
کاربرد ترکمتر در دریل
اکثر دریل‌ها و پیچ گوشتی‌ها، حلقه تنظیم گشتاور دارند. این حلقه یا همان ترکمتر در دریل به کاربر این اجازه را می‌دهد تا بتواند اندازه گشتاور را با استفاده از حلقه کنترل ترکمتر، کنترل کند. حلقه تنظیم گشتاور در موقع بستن و سفت کردن پیچ، قابل استفاده است.